خشم ما در موقعیت های ناگوار

خشم باید در مسیر درست هدایت شود، مسیری که فروید آن را هدف صحیح می‌نامد. مشکل دیگر آنجاست که خشم را اغلب احساس ناخوشایند می دانند. به گمان فروید، از همین روست که وسوسه ی شدیدی داریم به پنهان کردن خشممان تا مجبور نشویم خود را در پرتو آن آشکار سازیم. او به ویژه در عمل و در حین کار در برخورد با افسردگان چنین سازوکاری را مشاهده کرده بود. (ناخشنودی جذاب تر از خشم است. این راه دیگری است برای اندیشیدن در این باره که خشم می تواند چه احساس ظریفی باشد.
ایک مثال معمول در این زمینه به رابطه ی میان پدر و فرزند اشاره دارد. فرزند وقتی مورد بازخواست یا تنبیه پدر قرار می گیرد ممکن است نسبت به او دچار احساس خشم شود و همزمان بابت این خشم دچار احساس گناه هم بشود چراکه فرزند تمنای عشق پدر را هم دارد. بنابراین خشم فرزند به جانب خودش هدایت می شود، راهکاری ناخوداگاه برای پرهیز از احساس گناه، هرچند به همراه یک تأثیر جانبی زیانبار: فرزند به تدریج مبتلا به ازخودبیزاری و خودملامت گری می شود: «تقصیر من است.» و همین اوضاع را پیچیده تر هم می کنند چرا که در ادامه خودانتقادی ناشی از خشم هم ممکن است سرکوب شود چون آن هم وضعیت تحمل ناپذیری است. و این ها همه بچه را دچار احساس غالب و خام بی ارزش بودن خواهند کرد که می تواند در قالب افسردگی بروز یابد. سرزنش و انتقام : همه گونه پیچیدگی را میتوان به این روایت ساده شده اضافه کرد. (فرويد خودش در این مورد کاملا مطمئن بود که روان بشر هیچ گاه به آن سادگی هم نیست که روانکاوان وسوسه میشوند تصور کنند.)