آیا انسان محکوم به آزادی انتخاب است؟

تحلیل ایلیچ در این باره که جهان امروز چگونه ما را تحت فشار می‌گذارد از صرف نگرانی از بابت انتخاب از میان گزینه های بسیار فراتر می‌رود. مسآله بسیار ظریف تر و قابل توجه تر از یک بحران مصرف گرایی است.
حال ما چگونه می‌توانیم این آزادی را مدیریت کنیم؟
تمرینی که ایلیچ پیشنهاد می‌کند کناره جویی است. کلمه ای که ریشه در دین دارد و به معنای دست شستن از چیزی است. چون بنا به آنچه در ادیان مختلف آمده مومنان واقعی در جهان زندگی می‌کنند اما تماما تابع جهان نیستند؛ آنها در انتظار جهانی دیگرند که از راه خواهد رسید، جهانی حقیقتا آزاد.
اما پیش از آنکه چنین جهانی تحقق یابد و تا حدی مقدماتش فراهم گردد، افراد می‌توانند با لذت بردن از آزادی های کوچک که ایلیچ آن ها را نقش های کوچک می‌نامد که کناره جویی هایی مضحک ایفا می‌کنند، تدارک آزادی های بزرگ تر را ببینند و خود را برایشان آماده سازند.
ایلیچ به روشنی می‌گوید چنین چیز هایی به این دلیل رد نمی‌شوند که بد هستند، بلکه این انتخاب های بی شمار مزایای بیشماری برای ما در اختیار میگذارند اما موضوع این است که این مزایا در ازای بهایی است که امروزه بسیار سنگین است.
برای همین است که باید آگاه شویم که تا چه اندازه وابسته ی چیز هایی هستیم که بر شانه هایمان سنگینی میکنند به ویژه این همه گزینه ها و انتخاب هایی که می‌توانند به نام آزادی باری بر دوشمان شوند.